ORANGE PI KULLANILABİLİR LİNUX TABANLI İŞLETİM SİSTEMLERİ

ORANGE PI KULLANILABİLİR LİNUX TABANLI İŞLETİM SİSTEMLERİ

Daha önceki bir yazımızda Orange pi'de kullanabileceğimiz Android işletim sistemlerinden bahsetmiştik. Bu yazımızda ise Orange pi'de kullanılan Linux tabanlı işletim sistemlerini inceleyeceğiz. 

Çeşitlilik biraz fazla olduğu için uzun bir yazı olacak fakat yazının akıcı olması için bu işletim sistemleriyle alakalı teknik bilgilerden bu yazıda bahsetmeyeceğim. Bu yüzden Orange pi'de hangi işletim sistemini  kullanmalıyım sorusuna cevap niteliğinde bir yazı olmayacak. Sadece "şu an Orange pi'de indirebileceğimiz hangi Linux tabanlı işletim sistemleri var?" bunları inceleyeceğiz.

Ayrıca herhangi bir imajın nasıl indirilip sd kart içine yazılacağı ve daha sonrasında Orange pi ilk ön yüklemenin nasıl olacağıyla alakalı daha detaylı bilgi için  Orange pi başlangıç ve Orange pi first boot  yazılarını okuyabilirsiniz.

İşletim sistemlerini anlatırken bolca bahsedeceğim masaüstü ortamlarına bu kısımda kısaca değinelim. Masaüstü ortamları görsel olarak sistemi kullanmaya imkan tanıyan  ve içerisinde kendisine özel bazı masaüstü efektleri, panelleri ve programları olan ortamlardır. Eğer ki Linux tabanlı bir işletim sistemi kullanıyorsanız "Gnome, Mate, Kde, Unity, Lxde, Xfce" isimlerini duymuşsunuzdur. Bu yazıda sadece "Lxde" ve "Xfce"den bahsedeceğim.

Lxde; Unix ve Unix türevi işletim sistemlerinde kullanılan, çok daha az kaynağa ihtiyaç duyan ve düşük sistem gereksinimleri ne sahip  bir masaüstü ortamıdır. Lubuntu ve Raspbian gibi öne çıkan işletim sistemlerinin varsayılan masaüstü ortamı olarak kullanılmıştır.

Xfce; Unix ve Unix türevi işletim sistemlerinde kullanılan, açık kaynak kodlu, düşük boyutlu bir masaüstü ortamı ve geliştirme ara yüzüdür.  Xfce'nin panelleri diğer masaüstü ortamlardakine göre daha özgür bir yapıya sahiptir.

1) Armbian Ubuntu Bionic

Ubuntu Bionic, Ubuntu 18.04 sürümünün kod  adıdır. Armbian tarafında Orange pi'ye uygun bir şekilde düzenlenen bu Linux imajını buradan (Orange pi plus 2e için) indirebilirsiniz. Şu an çoğu model için Armbian tarafından sürüm yayınlanmıştır. 

Sürüm bilgisi için; uname -a veya cat  /etc/issue komutlarını kullanabilirsiniz.

Şu an çoğu model için bu imajlar masaüstü ortamı kurulu bir şekilde gelmiyor. Eğer masaüstü ortamını kurmak isterseniz "armbian-config-->system-->default(install dekstop)" ile masaüstü ortamını kurabilirsiniz. 

2) Armbian Ubuntu Xenial

Ubuntu Xenial, Ubuntu 16.04 sürümünün kod  adıdır. Armbian tarafında Orange pi'ye uygun bir şekilde düzenlenen bu Linux imajını buraya tıklayarak (Orange pi plus 2e için)  sayfanın en altından indirebilirsiniz.

Sürüm bilgisi için; uname -a veya cat  /etc/issue komutlarını kullanabilirsiniz.

Bu sürüm şu an çoğu model için  masaüstü ortamı ile birlikte gelmektedir.  Eğer masaüstü ortamını kurulu değilse "armbian-config-->system-->default(install dekstop)" ile masaüstü ortamını kurabilirsiniz. 

3) Armbian Debian Stretch

Debian Stretch, Debian 9 sürümünün kod  adıdır. Armbian tarafında Orange pi'ye uygun bir şekilde düzenlenen bu Linux imajını buradan (Orange pi plus 2e için) indirebilirsiniz. 

Sürüm bilgisi için; uname -a veya cat  /etc/issue komutlarını kullanabilirsiniz.

Şu an çoğu model için bu imajlar masaüstü ortamı kurulu bir şekilde gelmiyor. Eğer masaüstü ortamını kurmak isterseniz "armbian-config-->system-->default(install dekstop)" ile masaüstü ortamını kurabilirsiniz. 

4) Armbian Debian Jessie

Debian Jessie,  Debian 8 sürümünün kod  adıdır. Armbian tarafında Orange pi'ye uygun bir şekilde düzenlenen bu Linux imajını buraya tıklayarak (Orange pi zero için)  sayfanın en altından indirebilirsiniz. Şu an Armbian sitesinde sadece birkaç model için bu sürüm mevcuttur.

Sürüm bilgisi için; uname -a veya cat  /etc/issue komutlarını kullanabilirsiniz.

Bu sürümle ilgili bazı sıkıntılar yaşadım. 4-5 kez Debian Jessie kurdum ve başlangıçta bir sorun çıkmadı. Fakat cihazı tekrar başlattığımda Orange pi'deki güç ışığı ve ethernet ışığını yanmasına rağmen cihaz herhangi bir IP almıyordu. Bu yüzden cihaza bağlanamadım. Armbian Debian Jessie sürümü halihazırda masaüstü ortamı ile de gelmediğinden masaüstü ortamını yükleyip vnc, teamviewer, x2go gibi uzak masaüstü bağlantı uygulamalarını kullanabilirsiniz fakat ikinci açışımda IP almadığı için bu denemeleri yapamadım.

5) Debian XFCE Dekstop 

Debian XFCE Dekstop imajını buradan indirebilirsiniz.  Orange pi sitesinde bazı modeller için düzenlenen Debian tabanlı bu işletim sistemi Orange pi üzerinde stabil bir şekilde çalışıyor. Bu imaj Debian 8 Jessie sürümü üzerinde düzenlemeler yapılarak oluşturulmuştur.

Sürüm bilgisi için; uname -a veya cat  /etc/issue komutlarını kullanabilirsiniz.



Kurulum işleminden sonra Orange pi'yi açarken "varsayılan isim: orangepi"; aynı şekilde "varsayılan şifre: orangepi". Bu giriş bilgileri ile giriş yapabilirsiniz. İsminden de belli olduğu gibi bu Debian sürümüne XFCE masaüstü ortamı kurulu bir şekilde geliyor.

6) Ubuntu LXDE Dekstop

Ubuntu LXDE Dekstop imajını buradan indirebilirsiniz.  Orange pi sitesinde bazı modeller için düzenlenen Ubuntu tabanlı bu işletim sistemi Orange pi üzerinde stabil bir şekilde çalışıyor. Bu imaj Ubuntu 16.04 Xenial sürümü üzerinde düzenlemeler yapılarak oluşturulmuştur. 

Sürüm bilgisi için; uname -a veya cat  /etc/issue komutlarını kullanabilirsiniz.

Kurulum işleminden sonra Orange pi'yi açarken "varsayılan isim: orangepi"; aynı şekilde "varsayılan şifre: orangepi". Bu giriş bilgileri ile giriş yapabilirsiniz. İsminden de belli olduğu gibi bu Ubuntu sürümüne LXDE masaüstü ortamı kurulu bir şekilde geliyor.

7 ) Lubuntu

Lubuntu, LXDE masaüstü kullanan Ubuntu türevi Linux dağıtımıdır. Bazı modeller için yayınlanmıştır. Orange pi pc plus için buradan indirebilirsiniz. Orange pi plus 2e için de buradan indirebilirsiniz. 

Lubuntu ve LXDE kullanan Ubuntu aynı mıdır? Değildir. Çünkü LXDE hafif bir masaüstü ortamıdır ve Lubuntu LXDE kullanan Ubuntu demek değildir. Hafif masaüstü ortamı ile gidebilecek özel hafif uygulamalar da vardır. Buradan "LXDE kullanan Ubuntu, Lubuntu'dan yavaştır" sonucunu çıkarırız. Yüklenen bu uygulamalardan biri sistem özelliklerini gösteren Geekbench puanı gösteren uygulamadır. Normalde terminal ekranından baktığımız bilgilere buradan bakarak Lubuntu hangi sürümü kullanıyor bakalım. Bu menüye ayarlardan erişebilirsiniz. 

Masasüstü görünümü de şu şekildedir.

8) Raspbian

Raspbian, Raspberry pi'de kullanıyon işletişm sistemleridir. Yine aynı şekilde Raspbian sürümü bir kaç model dışında diğer modellerin için yayınlanmamış. Orange pi pc plus ve Orangepi plus 2e'de stabil bir şekilde çalışıyor.

Raspbian hali hazırda LXDE masaüstü ortamı ile gelir.Sürümüne terminal sayfasından bakabiliriz.





Birçok uygulama üzerinden yüklü olarak geliyor.  Masaüstü görünümü aşağıdaki görüntüdeki gibidir.

9) Arch Linux 

Arch Linux, Orange pi modellerinde çok kullanılan bir işletim sistemi değil. Diğer Linux tabanlı işletim sistemlerinden farklı olarak "pacman" diye adlandırdıkları paket yönetici kullanırlar.

Arch Linux'u bazı modelleri için buradan indirebilirsiniz. Ben hem Prime hem de Pc 2 modeli için denedim. Prime modeli için indirdiğimiz Arch Linux işletim sistemi server sürümü. Desktop sürümünü deneyimlemek için de Pc 2 modelini kullandım.

Prime için kullandığım Arch Linux sürümü halihazırda bir masaüstü ortamı ile gelmiyor. Sürüm bilgilerine aşağıdaki görselden bakabilirsiniz.



Pc 2 için kullandığım  Arch Linux sürümü XFCE masaüstü ortamı kurulu biçimde geliyor. Sürüm bilgilerine ve masaüstü görüntüsüne  aşağıdaki görselden bakabilirsiniz.




Yukarıda bahsettiğim işletim sistemleri dışında  "Fedora 22" ve "Zeroshell" gibi Orange pi sitesinde paylaşılan işletim sistemlerini de göstereceğim. Bu yazı dizisinin bir önceki yazısı Orange pi ile kullanabileceğimiz Android işletim sistemlerine bakmıştık. Bu yazıya buradan ulaşabilirsiniz. Bir sonraki yazıda ise Orange pi ile kullanılan özel işletim sistemlerine, medya sunucusu olarak kullanabileceğimiz neler var bunları inceleyeceğiz. Duruma göre "Zeroshell"e bir sonraki yazı dizisinde değinirim ama "Fedora 22" için bu yazıya ekleme yapacağım.


Yazıda anlaşılmayan veya yanlış olduğunu düşündüğünüz kısımları yorumlarda belirtebilir yazıların daha kaliteli olması için bu şekilde destek verebilirsiniz. Herkese iyi çalışmalar.

Kaynakça

• http://www.orangepi.org/orangepibbsen/forum.php?mod=viewthread&tid=342

• https://linux.web.tr/blog/14/linux-masaustu-ortamlari

• https://wmaraci.com/nedir/lxde

• https://wmaraci.com/nedir/xfce

ORANGE PI X2GOCLIENT

ORANGE PI X2GOCLIENT 

Orange pi'ye uzaktan bağlantı kurmak istiyoruz ve bunun için önümüzde alternatifler var. "Putty" ile bağlantıyı dışarıda tutarsak elimizde "vnc" ve "teamviewer" gibi seçenekler var. Bugün kurulumunu ve çalışmasını inceleyeceğimiz "x2goclient",  kullanıcılar arasında yaygınlaşmaya  devam ediyor. X2goclient, NX teknolojisi protokolünü kullanan Linux için açık kaynaklı bir uzak masaüstü yazılımı, programıdır. 

Bu işlemler sırasında kullandığım cihaz "Orange pi pc plus" ve kullandığımı işletim sistemi "Ubuntu bionic 4.14.65".

Kullandığım Ubuntu bionic sürümünü indirdiğimizde önümüze sadece terminal(command) ekranı gelir. Daha sonra "armbian-config" menüsü üzerinden masaüstü ortamını yüklenmesini başlatarak Orange pi'yi bir masaüstü ortamı ile birlikte kullanabiliriz. Ubuntu'da  varsayılan masaüstü ortamı XFCE'dir. 

XFCE dışında LXDE, GNOME gibi başka birçok masaüstü ortamı vardır. Orange pi zero gibi hali hazırda kullanabileceğiniz masaüstü ortamı hazır bir işletim sistemi olmadığında masaüstü ortamını kendiniz kurmanız gerekir. Bunun için  Orange pi zero kullananlar için LXDE kurulumu ve X2goclient kullanımı göstereceğim.

1)Kurulum

sudo apt-get install x2goclient  komutu ile  kurulumu yapabilirsiniz.

Daha sonra X2goclient depoları armbian'da varsayılan olarak ekli olmadığı için güncellemeler, indirmeler için X2goclient depolarını eklememiz gerekiyor.

sudo add-apt-repository  ppa:x2go/stable diyerek X2goclient deposunu ekliyoruz.

sudo apt-get update ile güncellemeleri yapıyoruz.

Eğer Orange pi zero kullanıyorsanız, masaüstü ortamı için LXDE'yi indirebilirsiniz. Ayrıca diğer modeller içinde LXDE'yi indirebilir ve deneyebilirsiniz.

sudo apt-get install lxde

Son olarak X2go sunucusunu kuruyoruz.

sudo apt-get install x2goserver x2goserver-xsession

2) X2goclient ile Giriş Yapma

Kurulum işlemi bittiğine X2goclient'i kullanacağını bilgisayarın işletimi sistemine göre buradan indirebilirsiniz.

X2goclient'i açtığınız karşınıza bir ekran çıkacak.

Çıkan ekranda oturum türü kısmında kullandığınız masaüstü ortamını seçebilirsiniz. Ben ilk olarak varsayılan armbian masaüstü ortamı olan XFCE ile açacağım. Açacağım oturuma yeni bir isim verip "bağlantı" sekmesine geçiyorum ve burada "bağlantı hızını" "LAN" yapıyorum. 

Bu ayarları yaptıktan sonra enter'a tıkladığımızda çıkan ekranın sol tarafına oturum ismini girerek tekrar enter'a tıklıyoruz.

Kısa bir süre bağlantı için bekliyoruz ve sonrasında oturumumuz açılıyor.

Şimdi LXDE ile masaüstü ortamı ile açalım. Bunun için yukarıdaki ayarlardan farklı olarak oturum türü olarak LXDE'yi seçmek yeterli. Esktra olarak karışmaması için bu oturuma LXDE oturum diyebilirsiniz.

Bu şekilde Orange pi'ye X2goclient yükledik ve başka bir cihazdan Orange pi'ye bağlandık. Bu işlemleri sizlere sade ve anlaşılır bir şekilde anlatmaya çalıştım. Gerek gördükçe görsellerle bunu destekledim. Yazıda anlaşılmayan veya yanlış olduğunu düşündüğünüz kısımları yorumlarda belirtebilir yazıların daha kaliteli olması için bu şekilde destek verebilirsiniz. Herkese iyi çalışmalar.

Kaynakça

• http://codelectron.com/how-to-access-remote-desktop-on-pi-boards-in-a-secure-way/

ORANGE PI TEAMVIEWER

ORANGE PI TEAMVIEWER

Orange pi'ye uzaktan bağlantıyı birkaç şekilde sağlayabiliriz. Daha önce "putty" ve "vnc" ile birlikte Orange pi'ye bağlanmıştık. Putty programı ile bağlanırken yerel IP adresi kullanıyoruz. Vnc programı ile bağlanırken vnc'ye özel bir kullanıcı adı ve şifre oluştuktan sonra yine yerel IP adresini kullanıyoruz. Peki biz yerel IP adresini kullanmadan Orange pi'ye nasıl bağlanabiliriz?

Teamviewer windows veya mac bilgisayarlarımızda bu durumlarda kullandığımız programlardan en popüler olanı. Bu yazıda Orange pi'ye teamviewer kurulumunu ve çalıştırılmasını inceleyeceğiz.

Bu işlemler sırasında kullandığım cihaz "Orange pi pc plus" ve kullandığımı işletim sistemi "Ubuntu bionic 4.14.65".

1) Teamviewer indirme ve kurulum

Burada indirme işlemini iki şekilde yapabiliriz. 

a) Buradan teamviewer sitesine giriyoruz ve Orange pi gibi mini pc'lerde kullanılan arm işlemci için olan teamviewer dosyasını indiriyoruz. 

İndirme işleminden sonra terminal(command) ekranın açarak indirdiğimiz bu dosyayı açıp kurulum yapmamız gerekiyor. 

sudo dpkg -i /home/admin/Downloads/teamviewer-host_14.1.9025_armhf.deb

Burada "home/admin/Downloads" varsayılan indirme dosyası. Eğer siz başka bir yere indirmiş iseniz bunu belirtin.

sudo apt install -f

"dpkg" ile yükleme yaptıktan sonra gerekli bazı dosyalar eksik olduğu için  program çalışmayabilir. Bu durumda "sudo apt install -f " ile ihtiyaç duyulan dosyalar kurulur.

b) Diğer bir yol indirme işlemini de terminal ekranından yapmak.

sudo wget http://download.teamviewer.com/download/linux/version_14x/teamviewer-host_armhf.deb

Kurma işlemi için;

sudo dpkg -i  teamviewer-host_armhf.deb

Gerekli dosyaların yüklenmesi için;

sudo apt install -f

2) Teamviewer bağlantı 

Başka bir bilgisayardan Orange pi'ye bağlanmak için 2 bilgiye ihtiyaç var; kullanıcı adı ve şifre.

Kullanıcı adı kurulum işleminden sonra oluşuyor. Kullanıcı adı teamviewer ekranında yazıyor fakat bunu terminal ekranın üzerinden de öğrenebiliriz.

teamviewer info  veya cat  /etc/teamviewer/global.conf | grep ClientID

Kullanıcı adı otomatik olarak belirleniyor fakat şifreyi bizim oluşturmamız gerek. Bunun için;

sudo teamviewer passwd  [şifre]

Bağlantı için kullanıcı adı ve şifreyi ayarladıktan sonra başka bir bilgisayardan Orange pi'ye bağlanabiliriz. 

Terminal ekranından "teamviewer" diyerek programı açabiliriz.

Bilgisayarımızdan bu ilgilerle giriş yapabilir ve Orange pi'ye  bağlanabiliriz.

Bu şekilde Orange pi'ye teamviewer yükledik ve başka bir cihazdan Orange pi'ye bağlandık. Bu işlemleri sizlere sade ve anlaşılır bir şekilde anlatmaya çalıştım. Yazıda anlaşılmayan veya yanlış olduğunu düşündüğünüz kısımları yorumlarda belirtebilir yazıların daha kaliteli olması için bu destek verebilirsiniz. Herkese iyi çalışmalar.

Kaynakça

• https://forum.armbian.com/topic/1767-teamviewer/